Recyclebaarheid: wat bedoelen we daar eigenlijk mee?

Recyclebaar, gerecycled en hergebruik… Het zijn termen die vaak door elkaar worden gebruikt, maar niet altijd hetzelfde betekenen. Een verpakking kan technisch recyclebaar zijn, maar dat wil nog niet zeggen dat die in de praktijk ook gerecycled wordt. Dit hangt af van hoe het materiaal is opgebouwd én van de inzamel- en verwerkingsmogelijkheden in het land waar het terechtkomt.

In de context van verpakkingen draait recyclebaarheid om de vraag: kan het materiaal na gebruik worden verwerkt tot een nieuwe grondstof, zonder dat het eindigt als afval? Daarbij spelen niet alleen materiaalsoort en ontwerp een rol, maar ook de werking van sorteersystemen, afvalscheiding en recyclinginfrastructuur.

Op deze pagina lees je wat recyclebaarheid in de praktijk inhoudt, welke factoren daarin een rol spelen en hoe je kunt beoordelen of een stazak geschikt is om te recyclen.

Inzameling

Eerst moet de verpakking bij de juiste afvalstroom terechtkomen. In veel landen kan plastic verpakkingsmateriaal worden ingezameld, maar dit is niet overal even goed geregeld. Wat in de ene gemeente wél bij het plastic mag, wordt elders als restafval behandeld.

Sortering

Daarna komt de sortering. In sorteerinstallaties proberen machines verschillende materialen van elkaar te scheiden. Verpakkingen die uit één soort kunststof bestaan - zoals alleen PE (polyethyleen) of PP (polypropyleen) - kunnen meestal goed worden verwerkt. Maar als een verpakking uit meerdere lagen of materialen bestaat, zoals een combinatie van plastic en aluminium, dan lukt het vaak niet om die automatisch te scheiden. Dan verdwijnt het alsnog bij het restafval en wordt het meestal verbrand voor energieterugwinning.

Verwerking

Tot slot moet het gesorteerde materiaal verwerkt worden. Alleen als er een partij is die het materiaal kan én wil gebruiken, bijvoorbeeld om het te verwerken tot grondstof voor nieuwe plastic producten, kan het daadwerkelijk gerecycled worden.

Je kunt het zo zien: een verpakking moet drie ‘drempels’ over om gerecycled te worden. Hoe minder complex de materiaalopbouw, hoe groter de kans dat de verpakking het hele recyclingproces succesvol doorloopt.

1. Het type materiaal
Sommige kunststoffen worden makkelijker herkend en verwerkt dan andere. Materialen zoals PE (polyethyleen) en PP (polypropyleen) zijn in veel Europese systemen goed te recyclen. Andere kunststoffen, of combinaties daarvan, zijn lastiger te verwerken.

2. Samenstelling: materialen, lagen en toevoegingen
Een stazak die uit één kunststof bestaat, is eenvoudiger te recyclen dan een verpakking die is opgebouwd uit meerdere lagen van verschillende materialen. Denk aan combinaties van plastic met aluminium, papier of speciale coatings: die zijn moeilijk te scheiden en daardoor lastig te verwerken. Ook onderdelen zoals ventielen, zipsluitingen, lijmlagen of zware bedrukking kunnen invloed hebben op de sortering of het recyclingproces.

3. De inhoud en toepassing van de verpakking
Wat er in de stazak heeft gezeten, speelt ook mee. Verpakkingen die gebruikt zijn voor farmaceutische middelen, chemicaliën of andere gevoelige toepassingen mogen wettelijk niet worden gerecycled tot nieuwe verpakkingen voor bijvoorbeeld voeding of cosmetica. Daarnaast kunnen vervuilde stazakken – bijvoorbeeld met vet, lijmresten of poeder moeilijk te verwerken zijn. In die gevallen eindigt de verpakking alsnog bij het restafval.

Welke materialen wél werken, wat voor soort bescherming je nodig hebt en hoe je rekening houdt met de recyclingketen: dat hangt sterk af van jouw situatie. In het volgende onderdeel helpen we je om die afweging te maken.